Cách đọc các dấu, thanh điệu trong tiếng Trung chuẩn nhất

Trong tiếng Trung, việc nắm vững các dấu và thanh điệu là yếu tố quan trọng giúp người học phát âm chuẩn xác và truyền đạt đúng ý nghĩa của từ. Khác với tiếng Việt, tiếng Trung có bốn thanh điệu chính cùng một thanh nhẹ, và mỗi thanh điệu đều có âm điệu riêng, quyết định ý nghĩa hoàn toàn khác nhau cho từ vựng. Nếu không phát âm đúng thanh điệu, bạn có thể dễ dàng bị hiểu nhầm khi giao tiếp. Bài viết này sẽ giới thiệu các cách đọc chuẩn nhất cho từng dấu, thanh điệu trong tiếng Trung, giúp bạn xây dựng nền tảng vững chắc để giao tiếp một cách tự nhiên và lưu loát.

Thanh điệu và dấu trong tiếng Trung là gì?

Trong tiếng Trung, thanh điệu và dấu là những yếu tố quan trọng giúp xác định cách phát âm và nghĩa của từ. Tiếng Trung có hệ thống thanh điệu phong phú, với bốn thanh chính cùng một thanh nhẹ, mỗi thanh điệu sẽ tạo ra cách phát âm và ý nghĩa khác nhau cho cùng một âm tiết. Dưới đây là giải thích chi tiết về thanh điệu và dấu trong tiếng Trung:

Thanh điệu

Tiếng Trung có tổng cộng năm thanh điệu chính, được biểu diễn bằng các ký hiệu (dấu) đặt trên nguyên âm của âm tiết:

Thanh 1 (thanh cao): Được ký hiệu bằng dấu ngang [ ˉ ], ví dụ: mā (妈: mẹ).
Thanh 2 (thanh tăng): Được ký hiệu bằng dấu sắc [ ˊ ], ví dụ: má (麻: vải).
Thanh 3 (thanh hạ): Được ký hiệu bằng dấu huyền [ ˇ ], ví dụ: mǎ (马: ngựa).
Thanh 4 (thanh giảm): Được ký hiệu bằng dấu nặng [ ˋ ], ví dụ: mà (骂: mắng).
Thanh nhẹ: Không có dấu hoặc thường được biểu diễn bằng ký hiệu “˙”. Ví dụ: ma (吗: không?).

Vai trò của thanh điệu

Xác định nghĩa: Trong tiếng Trung, nhiều từ có cùng âm tiết nhưng có thanh điệu khác nhau sẽ mang ý nghĩa khác nhau. Chẳng hạn, từ “mā” (妈: mẹ) và “mǎ” (马: ngựa) có âm tiết giống nhau nhưng nghĩa lại hoàn toàn khác nhau.
Cách phát âm: Thanh điệu quyết định cách phát âm của từ. Để người nghe hiểu rõ, việc phát âm đúng thanh điệu là rất quan trọng.

Cách đọc dấu thanh

Các nguyên âm thường sẽ có dấu thanh điệu đi kèm để người học có thể dễ dàng nhận diện và phát âm đúng.
Trong một số trường hợp, khi có nhiều âm tiết, thanh điệu của âm tiết đầu có thể biến đổi để dễ dàng phát âm hơn.

Có thể bạn thích: Cách giúp bạn chinh phục kỹ năng đọc tiếng Trung dễ dàng

Ví dụ minh họa

“ma” (mẹ) – mā (妈), má (麻), mǎ (马), mà (骂), và ma (吗) đều là những từ khác nhau dựa trên thanh điệu.
Việc sử dụng thanh điệu đúng là yếu tố quyết định trong việc giao tiếp bằng tiếng Trung. Nếu phát âm sai thanh điệu, người nghe có thể không hiểu ý nghĩa của từ bạn đang nói.

Thanh điệu và dấu trong tiếng Trung không chỉ là những yếu tố ngữ âm mà còn là những thành phần quan trọng ảnh hưởng đến nghĩa của từ. Học cách phát âm và ghi nhớ thanh điệu là điều cần thiết để trở thành người nói tiếng Trung lưu loát.

Cách đọc 4 thanh điệu – dấu trong tiếng Trung

Thanh 1 (thanh ngang) : Đọc cao và bình bình. Gần như đọc các từ không dấu trong tiếng Việt (độ cao 5-5).
Thanh 2 (thanh sắc) : Đọc giống dấu sắc trong tiếng Việt. Đọc từ trung bình lên cao (độ cao 3-5).
Thanh 3 (thanh hỏi) : Đọc gần giống thanh hỏi nhưng kéo dài. Đọc từ thấp và xuống thấp nhất rồi lên cao vừa (độ cao 2-1-4).
Thanh 4 (thanh huyền) : Thanh này giống giữa dấu huyền và dấu nặng. Đọc từ cao nhất xuống thấp nhất (độ cao 5-1).
- Mẹo: Đọc thanh 4 bằng cách dùng tay chém từ trên xuống và giật giọng.

Chú ý: Trong tiếng Trung có 1 thanh nhẹ, không biểu thị bằng thanh điệu (không dùng dấu). Thanh này sẽ đọc nhẹ và ngắn hơn thanh điệu. Cẩn thận nhầm thanh nhẹ với thanh 1. Ví dụ: māma.

Cách đọc 4 thanh điệu – dấu trong tiếng Trung

Cách đánh dấu thanh điệu khi viết pinyin

Chỉ có 1 nguyên âm đơn

Đánh dấu trực tiếp vào nó: ā ó ě ì…

Nguyên âm kép

Thứ tự ưu tiên đặt dấu thanh điệu trong tiếng Trung như sau:

Nếu từ có chứa nguyên âm đơn “a”, dấu sẽ được đặt trên “a”: ví dụ, hǎo, ruán.
Nếu không có nguyên âm đơn “a” mà có nguyên âm đơn “o”, dấu sẽ đặt trên “o”: ví dụ, ǒu, iōng.
Nếu không có “a” và “o” mà có nguyên âm đơn “e”, dấu sẽ đặt trên “e”: ví dụ, ēi, uěng.
Trong trường hợp từ có nguyên âm kép “iu”, dấu sẽ đặt trên nguyên âm “u”: ví dụ, iǔ.
Với nguyên âm kép “ui”, dấu sẽ đặt trên nguyên âm “i”: ví dụ, uī.

Đây là các quy tắc cơ bản giúp bạn đặt dấu thanh điệu đúng chỗ khi viết phiên âm tiếng Trung.

Quy tắc biến điệu trong tiếng Trung

Hai thanh 3 đứng cạnh nhau

Trong tiếng Trung, khi có hai âm tiết, thanh thứ nhất sẽ chuyển sang thanh 2.

Ví dụ: “Nǐ hǎo” sau khi biến âm sẽ trở thành “Ní hǎo”.

Đối với từ có ba âm tiết, thanh điệu sẽ thay đổi ở âm tiết giữa.

Ví dụ: “Wǒ hěn hǎo” sau khi biến âm sẽ thành “Wǒ hén hǎo”.

Quy tắc biến âm này giúp giọng điệu nghe tự nhiên hơn khi giao tiếp trong các cụm từ thông dụng.

Có thể bạn thích: Học tiếng Trung hiệu quả với phim có phụ đề tiếng Việt

Biến thanh đặc biệt với bù và yī

Khi có hai âm tiết cùng mang thanh thứ 3 [ ˇ ] đứng liền nhau, thanh điệu của âm tiết đầu tiên sẽ được biến đổi thành thanh thứ hai.

Ví dụ, trong trường hợp cụ thể, từ “你好” (xin chào), được phát âm là “Nǐ hǎo,” sẽ trở thành “ní hǎo.” Tương tự, từ “展览” (triển lãm) có cách phát âm là “Zhǎn lǎn” sẽ được đọc là “zhán lǎn.” Hay từ “婉转” (uyển chuyển) sẽ được phát âm là “wán zhuǎn.”

Biến điệu của 一 (yī) và 不 (bù)

Đối với hai từ “一” (yī) và “不” (bù), khi “一” đứng trước một âm tiết có thanh 1 [ ˉ ] hoặc thanh 2 [ ˊ ] hoặc thanh 3 [ ˇ ], thì nó sẽ biến điệu thành thanh 4 [ ˋ ]. Cụ thể, các ví dụ như sau:

“Yī tiān” (一天: một ngày) sẽ được đọc thành “yì tiān.”
“Yī nián” (一年: một năm) trở thành “yì nián.”
“Yī miǎo” (一秒: một giây) sẽ phát âm thành “yì miǎo.”

Ngoài ra, khi “一” (yī) và “不” (bù) đứng trước âm tiết có thanh 4 [ ˋ ], chúng cũng sẽ biến điệu thành thanh 2 [ ˊ ]. Ví dụ như:

“Yīyàng” (一样: như nhau) sẽ được đọc là “yíyàng.”
“Yīgài” (一定: nhất định) trở thành “yígài.”
“Yīdìng” (一概: nhất thiết) sẽ phát âm thành “yídìng.”
“Bù biàn” (不变: không thay đổi) sẽ đọc là “bú biàn.”
“Bù qù” (不去: không đi) sẽ trở thành “bú qù.”
“Bù lùn” (不论: bất luận) sẽ phát âm là “bú lùn.”

Nửa thanh thứ 3

Khi một âm tiết có thanh thứ 3 [ ˇ ] được theo sau bởi âm tiết có thanh thứ nhất [ ˉ ], thanh thứ hai [ ˊ ], hoặc thanh thứ 4 [ ˋ ], âm tiết đó sẽ được đọc thành nửa thanh thứ 3. Điều này có nghĩa là người nói chỉ phát âm phần đầu của thanh thứ 3 mà không nhấn mạnh phần lên giọng ở cuối, sau đó nhanh chóng chuyển sang âm tiết phía sau.

Ví dụ cho điều này có thể thấy trong các cụm từ như:

“jǐn gēn” (紧跟: theo sát, theo kịp)
“hěn máng” (很忙: rất bận)
“wǔ fàn” (午饭: cơm chiều, cơm tối)

Vần cuốn lưỡi “er”

Khi phát âm âm “er,” trước tiên bạn cần đặt lưỡi ở vị trí của âm “e.” Tiếp theo, bạn cong lưỡi lên và phát âm âm này. Đây là một âm tương đối khó, thường yêu cầu nhiều luyện tập để sử dụng thành thạo. Âm này thường được người Bắc Kinh sử dụng nhiều hơn. Ví dụ có thể kể đến như:

“ér zi” (儿子: con trai)
“ěr ji” (耳机: tai nghe)
“èr shí” (二十: hai mươi)
“èr bǎi” (二百: hai trăm)

Khi âm “er” kết hợp với các vần khác, nó tạo thành vần cuốn lưỡi. Để phiên âm với phần cuốn lưỡi, bạn chỉ cần thêm “r” vào sau phần đã có. Cách viết chữ Hán cũng thường sẽ thêm “儿” vào phần chữ Hán nguyên gốc, mặc dù có lúc chữ này có thể được lược bỏ.

Có thể bạn thích: Những điều cần biết về kỳ thi năng lực Hoa ngữ TOCFL

Ví dụ:

“画儿” (huàr: tranh)
“哪儿” (nǎr: đâu)
“玩儿” (wánr: chơi)

Thông qua việc hiểu và áp dụng những quy tắc này, bạn sẽ có thể cải thiện khả năng phát âm cũng như kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Trung của mình.

Việc nắm vững cách đọc các dấu và thanh điệu trong tiếng Trung là bước quan trọng giúp bạn phát âm chuẩn và giao tiếp tự tin. Thanh điệu không chỉ ảnh hưởng đến ý nghĩa của từ mà còn giúp bạn diễn đạt chính xác và hiệu quả trong cuộc trò chuyện. Dù ban đầu có thể khó khăn, nhưng với sự kiên nhẫn và luyện tập thường xuyên, bạn sẽ dần làm quen và nâng cao khả năng nghe, phát âm đúng chuẩn từng thanh điệu. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm kiến thức để cải thiện phát âm tiếng Trung, tiến gần hơn đến mục tiêu thành thạo ngôn ngữ này.